GroundUp Home

Xhosa | English

“Umzi ogcwele lilindle” eKhayelitsha

Abasebenzi bacoca izindlu zangasese eziphathwayo kwindawo yokugcina impahla yase-Airport Industria.
Abasebenzi bacoca izindlu zangasese eziphathwayo kwindawo yokugcina impahla yase-Airport Industria.

IBALI ELINGUNDABA-MLONYENI – Iimitha ukusuka kwisango lokungena kwindawo yokugcina impahla yase-Airport Industria, ivumba lelindle lomntu namachiza selingasanyamezeleki kakade. Ngaphakathi, malunga nabantu abangama-100 abanxibe iiovaroli bachitha izindlu zangasese eziphathwayo kumbhobho omkhulu wamanzi amdaka ongundoqo ngelixa abanye bezama ukucoca umgangatho.

Kulapha apho izindlu ezininzi zangasese eziphathwayo zesixeko zicocwa khona.

Omnye wabasebenzi undinika iibhutsi zakhe, iiglavu nemaski aze andilindele ngaphandle ngelixa ndisajongajongayo.

Ngaphakathi kweholo elikhangeleka okwesitora, ibhutsi zokhuseleko, iiglavu, iiovaroli nemaski zibalulekile. Beme emgangathweni omanzi onelindle, malunga nabantu abangama-80 bazama ukucoca umgangatho ngemibhobho yamanzi ngelixa abanye bekhuphela iziqulathi kumbhobho wamanzi amdaka omkhulu embindini weholo baze babeke iziqulathi ezingenanto kwicala elinye baze bazihlambe bazigalele amachiza.

Umbhobho awunzulwanga ngokwaneleyo ukuba uginye lonke ilindle ngexesha elinye kwaye ke ilindle liphuphumela emgangathweni.

Amakhulu ngamakhulu eziqulathi alindele ukuba akhutshelwe kwaye abantu abaninzi abavela ematyotyombeni awahlukeneyo baqhubeka nokuzisa ezinye.

Iimaski zingakukhusela ekurhogoleni imichiza kodwa ngokuqinisekileyo hayi ivumba.

Usuku ekuqokelelwa ngalo eSite C eKhayelitsha.
Usuku ekuqokelelwa ngalo eSite C eKhayelitsha.

Aba bantu basebenza apha iintsuku ezintathu ngeveki. NgooLwezibini nangooLwezine baqokelela izindlu zangasese eziphathwayo ukuze zicocwe kwaye ngeMivulo, ngooLwezithathu nangooLwezihlanu bayazicoca kwindawo yokugcina impahla.

Nokuba ukude kangakanani na, ivumba lelindle elivakala kwiziqulathi ezivalwe gingci ezipakishwe kwiitraki alinyamezeleki.

*UNothemba usebenzela iJust a Wish Masiphuhle Construction and Cleaners eKhayelitsha, ikontraki eqeshwe yikontraki engundoqo yezindlu zangasese eziphathwayo yesiXeko saseKapa iSannicare Services. Uthi uliqhelile ngoku ivumba.

Uthi inkampani yakha isitora sokugcina impahla eSite C eKhayelitsha ngenjongo yokugcina iziqulathi ezigcweleyo emva kokuba ziqokelelwe ukulungiselela usuku olulandelayo, kodwa abanye abahlali bala ukuba “babe nomzi ogcwele lilindle” kummandla wabo yaza ke indawo yesibonelelo sokugcina yatshatyalaliswa ngeyoMdumba kulo nyaka.

Ngoku uNothemba nabanye abasebenzi abane bagcina iziqulathi ezindlwini zabo ngobusuku.

“Asinakuzinikezela kumphathi wethu. Ukuba singenza njalo angazibuyisela umva mhlawumbi azinike omnye umntu olangazelelayo ukuzigcina kwaye ke ngoko siphulukane nemisebenzi yethu.

“Iziqulathi sizahlula phakathi kwethu sobahlanu thina bahlala kule ndawo kwaye ngamnye kuthi ugcina malunga nama-150.”

Izindlu zangasese zazigcinwa eKhayelitsha Site C ukuba zizokuqokelelwa yade indawo ezigcinwa kuyo yatshatyalaliswa ngabahlali kwiinyanga ezidlulileyo. Ngoku izindlu zangasese zigcinwa emakhayeni abacoci.
Izindlu zangasese zazigcinwa eKhayelitsha Site C ukuba zizokuqokelelwa yade indawo ezigcinwa kuyo yatshatyalaliswa ngabahlali kwiinyanga ezidlulileyo. Ngoku izindlu zangasese zigcinwa emakhayeni abacoci.

Umnini weJust a Wish Masiphuhle uMthetheleli Wulana uthi wasakha isitora ecingela engqondweni yakhe impilo yabahlali baseSite C.

“Ikontraki engundoqo zange ibe naso isicwangciso ngokuphathelene nokuba iziqulathi ziza kugcinwa phi na. Ndakha isitora kuba ndandingafuni ukuba abantwana badlale ngokungcola.”

“Thina singabahlali saba nokungavani okwakhokelela ekubeni abantu batshabalalise isitora,” utsho. “Isizathu sokuba [abasebenzi] bagcine izindlu zangasese kubo kukuba nabo abafuni ukubona abantwana bedlala ngazo, kwaye oko kuza kubanceda nanjengoko ziza kubakufutshane.”

NgokukaGarnett Jefferies, umlawuli womsebenzi eSannicare, akakhange ayazi loo nto.

“Ndaxelelwa ukuba abahlali banengxaki ngendawo yesibonelelo sokugcina kwaye iza kushenxiselwa kwenye indawo, kodwa bendingazi malunga nabasebenzi abagcina iziqulathi ezindlwini zabo. Ndiza kuqinisekisa ukuba ndiya kulandelela oku,” watsho uJefferies.

Iintsuku ezintathu evekini iziqulathi zipakishwa etrakini baze abacoci balandele ngebhasi yenkampani.

Izindlu zangasese eziphathwayo ziziswa kwindawo yokucoca yase-Airport Industria.</div>
Izindlu zangasese eziphathwayo ziziswa kwindawo yokucoca yase-Airport Industria.
Umsebenzi ulayisha izindlu zangasese eziphathwayo etrakini eKhayelitsha.
Umsebenzi ulayisha izindlu zangasese eziphathwayo etrakini eKhayelitsha.

*UBulelwa, naye okwasebenzela iJust a Wish Masiphuhle, uthi umvuzo wakhe wahluka ngokwenani leentsuku zokuqokelela enyangeni. Owona mvuzo mninzi awamkeleyo ukuza kuthi ga ngoku ngama-R1,800 ngenyanga. Iintsuku zokuqokelela azibalwa njengeentsuku zokusebenza; kuphela ziintsuku ezichithiweyo ukucoca iziqulathi.

“Isixa semali esisirholayo asiwanelanga umsebenzi esiwenzayo kwaye akululanga ukucela ukunyuselwa kuba woyika ukuba ungasuke ugxothwe,” utsho.

*UAyanda, naye okwangumsebenzi eJust a Wish Masiphuhle, ukuqala kwakhe lo msebenzi wayengatyi imini yonke. “Kodwa ngoku ndibuyele ekutyeni ngokwesiqhelo.”

“Abanye abantu bayayeka ngenxa yokuba lo msebenzi awukho lula konke konke.”

Uthi isiXeko saseKapa asinakubakhela naziphi na izindlu zangasese abahlali baseSite C nanjengoko umhlaba ungowomnini wabucala. Kodwa izindlu zangasese eziphathwayo zibhetele kunokungabi nazindlu zangasese, utsho.

Abasebenzi bahlatywa isitofu sezifo ngezifo rhoqo kwiinyanga ezintathu kwaye isitofu sihlala iinyanga ezintathu.

Kodwa akukho ndlela yokuba bahlatyelwe isitofu ivumba. Xa usimka kwindawo yokugcina impahla into yokuqala ofuna ukuyenza kukugoduka uze uthathe ishawa ixesha elide. Kodwa uNothemba akanayo ishawa. Xa efika ekhaya uchitha malunga neeyure ezimbini ngokuvulela amanzi ebhafini, ahlambe, aze aphumle, phambi kokuba acinge nangokutya.

* asingomagama abo okwenyani

Photos by Masixole Feni.

blog comments powered by Disqus